Nadchodząca zima to czas, kiedy wielu ogrodników zastanawia się, jak najlepiej zabezpieczyć swoje cenne rośliny przed mrozem i innymi niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Nie wszystkie gatunki wymagają jednak takiego samego poziomu ochrony. Kluczowe jest rozpoznanie tych, które są szczególnie wrażliwe na niskie temperatury i silne wiatry, aby zapewnić im przetrwanie do wiosny.
Dlaczego okrywanie roślin na zimę jest tak ważne?
Zimowe warunki w polskim klimacie mogą być bardzo surowe. Niskie temperatury, zwłaszcza w połączeniu z brakiem okrywy śnieżnej, mogą prowadzić do przemarzania korzeni, pędów, a nawet całych roślin. Dodatkowo, silne wiatry wysuszają tkanki roślinne, a cykliczne zamarzanie i odmarzanie gleby może powodować wyrzucanie młodych roślin z podłoża, uszkadzając ich system korzeniowy. Odpowiednie okrycie stanowi barierę ochronną, która stabilizuje temperaturę wokół rośliny, zapobiega nadmiernemu wysychaniu i chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Rośliny wrażliwe na mróz – których gatunków potrzebują ochrony?
Największą grupę roślin wymagających zimowego okrycia stanowią te pochodzące z cieplejszych klimatów lub te, które w naszym kraju osiągnęły północną granicę swojego naturalnego występowania. Należą do nich między innymi róże, zwłaszcza te o delikatnych pędach i te młode, dopiero co posadzone. Szczególną uwagę należy zwrócić na hortensje (szczególnie odmiany o dużych kwiatach, których pąki kwiatowe tworzą się jesienią na pędach zeszłorocznych), magnolie (zwłaszcza młode okazy), rododendrony i azalie (choć są to rośliny zimozielone, ich liście i pąki mogą ulec uszkodzeniu przez mróz i wysuszające wiatry).
Krzewy ozdobne i byliny wymagające zabezpieczenia
Wiele krzewów ozdobnych o wrażliwym systemie korzeniowym lub pędach również potrzebuje ochrony. Przykładem mogą być wrzosy i wrzośce, które mimo swojej niepozorności, mogą przemarznąć bez okrycia. Podobnie lawenda, szczególnie odmiany bardziej wrażliwe, skorzysta z dodatkowej warstwy izolacji. Wśród bylin, które często wymagają zabezpieczenia, znajdują się hosty (których liście mogą zostać uszkodzone przez przymrozki), funkie, a także niektóre kwiaty cebulowe sadzone jesienią, takie jak tulipany czy narcyzy, jeśli zima zapowiada się wyjątkowo sroga. Piwonie (zwłaszcza młode okazy) również mogą potrzebować okrycia, aby ich pąki nie przemarzły.
Pnącza i rośliny śródziemnomorskie
Pnącza takie jak powojniki (szczególnie te o delikatnych pędach, np. odmiany z grupy Viticella czy Atragene) oraz powojniki wielkokwiatowe wymagają okrycia podstawy rośliny i nasady pędów. Wiele roślin pochodzenia śródziemnomorskiego lub egzotycznego, które uprawiamy w Polsce, jest bardzo wrażliwych na niskie temperatury. Należą do nich trzmieliny japońskie, fuksje, pelargonie (choć często traktowane jako rośliny jednoroczne, można je próbować przechować), a także bardziej wrażliwe odmiany drzewek cytrusowych czy oliwnych, jeśli są uprawiane w gruncie.
Metody okrywania roślin na zimę
Istnieje wiele skutecznych metod okrywania roślin, a wybór zależy od gatunku, jego wielkości oraz stopnia wrażliwości. Jedną z najpopularniejszych jest ściółkowanie, czyli okrycie powierzchni gleby wokół rośliny grubą warstwą kory sosnowej, trocin, liści lub słomy. Taka warstwa izoluje korzenie od mrozu i zapobiega nadmiernemu wysychaniu gleby.
Okrywanie agrowłókniną i matami
Bardziej wrażliwe gatunki można dodatkowo okryć agrowłókniną (najczęściej stosuje się białą agrowłókninę zimową o podwyższonej gramaturze) lub matami słomianymi. Agrowłókninę można owinąć wokół pędów krzewów, tworząc swoistą „czapę”, lub okryć nią całe rośliny. Maty słomiane są doskonałe do okrywania większych krzewów i młodych drzewek, chroniąc je przed mrozem i wiatrem.
Okrywanie kopczyków i zabezpieczanie pędów
W przypadku roślin o wrażliwych pąkach kwiatowych, jak wspomniane hortensje, często stosuje się metodę tworzenia kopczyków. Polega ona na usypaniu wokół podstawy rośliny kopca z ziemi, kompostu lub kory, który chroni najniższe partie pędów z pąkami. Delikatne pędy niektórych roślin, na przykład winorośli, można również zabezpieczyć, owijając je agrowłókniną lub jutą.
Kiedy i jak zacząć okrywanie roślin na zimę?
Najlepszy czas na okrywanie roślin to okres, gdy temperatura zaczyna regularnie spadać poniżej zera, ale jeszcze przed nadejściem silnych mrozów. Zbyt wczesne okrycie może prowadzić do rozwoju chorób grzybowych pod osłoną, zwłaszcza jeśli jesień jest ciepła i wilgotna. Zazwyczaj jest to druga połowa listopada lub początek grudnia. Ważne jest, aby rośliny były zdrowe i dobrze nawodnione przed zimą. Usunięcie okrycia powinno nastąpić stopniowo, wiosną, gdy minie ryzyko silniejszych przymrozków, aby uniknąć szoku termicznego dla roślin.
