Rozpoczynając lub prowadząc własną działalność gospodarczą w Polsce, każdy przedsiębiorca staje przed koniecznością zgłębienia tematyki związanej z obowiązkowymi składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, odprowadzanymi do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Wysokość tych składek jest kluczowym elementem planowania finansowego firmy, a ich coroczna waloryzacja sprawia, że aktualna wiedza w tym zakresie jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania na rynku.
Podstawowe składniki składek ZUS dla przedsiębiorców
Składki ZUS dla przedsiębiorców składają się z kilku elementów, z których każdy jest powiązany z innym rodzischem ubezpieczenia. Podstawę wymiaru większości składek stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej opublikowane przez GUS. Na tej podstawie wyliczane są składki emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Istotnym elementem jest również składka zdrowotna, której sposób naliczania uległ znaczącym zmianom w ostatnich latach i zależy od formy opodatkowania dochodów.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – kluczowe zmiany
Od 2022 roku składka zdrowotna dla przedsiębiorców jest naliczana w sposób zryczałtowany, zależny od wybranej formy opodatkowania. Dla podatników rozliczających się skalą podatkową lub podatkiem liniowym, stanowi ona procent od podstawy wymiaru, którą jest ustalony dochód. Natomiast dla osób rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, wysokość składki zdrowotnej jest z góry określona i zależna od progu przychodowego. Należy pamiętać, że składka zdrowotna nie jest już odliczana od podatku, co stanowiło istotną zmianę w porównaniu do poprzednich lat.
Mały ZUS plus – ulga dla początkujących i mniejszych firm
Dla wielu przedsiębiorców, zwłaszcza tych rozpoczynających działalność lub generujących niższe dochody, ulga na start oraz „Mały ZUS” stanowią znaczące wsparcie. Ulga na start pozwala na zwolnienie z opłacania składek społecznych przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności. Następnie, przez kolejne 24 miesiące, można korzystać z preferencyjnych składek społecznych, zwanych „Małym ZUS”, gdzie podstawa wymiaru składek jest obniżona. Po tym okresie, jeśli przychody z działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły ustalonego progu, można skorzystać z „Małego ZUS plus”.
Zasady korzystania z „Małego ZUS plus”
Aby móc skorzystać z „Małego ZUS plus” w danym roku, przedsiębiorca musi spełnić kilka warunków. Po pierwsze, jego przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie mógł przekroczyć 120 000 zł. Po drugie, przedsiębiorca nie mógł prowadzić działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej ani być wspólnikiem spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub jednoosobowej spółki z o.o. Warto zaznaczyć, że przywilej ten można stosować przez maksymalnie 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności.
Wysokość składek społecznych dla przedsiębiorców – obliczenia
Wysokość składek społecznych jest uzależniona od podstawy wymiaru, która dla większości przedsiębiorców stanowi 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Stawki procentowe składek społecznych są następujące: emerytalne – 9,76%, rentowe – 6,50%, chorobowe – 2,43% (dobrowolne), wypadkowe – 1,67% (zależne od branży). Sumarycznie, przedsiębiorca bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i ze standardową stawką składki wypadkowej, odprowadza około 37% swojej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Przykładowe obliczenia składek społecznych
Załóżmy, że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosi 7000 zł brutto. Podstawa wymiaru składek wynosiłaby wówczas 60% z 7000 zł, czyli 4200 zł. Składka emerytalna wyniosłaby 9,76% z 4200 zł, czyli około 409,92 zł. Składka rentowa to 6,50% z 4200 zł, czyli około 273 zł. Składka chorobowa (dobrowolna) to 2,43% z 4200 zł, czyli około 102,06 zł. Składka wypadkowa (przyjmując standardową stawkę) to 1,67% z 4200 zł, czyli około 70,14 zł. Łącznie, podstawowe składki społeczne wyniosłyby około 783,06 zł.
Składka zdrowotna w zależności od formy opodatkowania (2024)
Wysokość składki zdrowotnej w 2024 roku jest ściśle powiązana z wybraną formą opodatkowania. Dla podatników rozliczających się skalą podatkową, składka zdrowotna wynosi 9% od dochodu. Natomiast dla osób opodatkowanych podatkiem liniowym, stawka wynosi 4,9% od dochodu. W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, wysokość składki zdrowotnej jest zryczałtowana i zależy od poziomu przychodów:
* do 60 000 zł rocznie – 419,13 zł miesięcznie
* od 60 000 zł do 100 000 zł rocznie – 698,55 zł miesięcznie
* powyżej 100 000 zł rocznie – 1 257,39 zł miesięcznie
Co jeszcze musisz wiedzieć o składkach ZUS?
Przedsiębiorcy mają możliwość dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, które wiąże się z dodatkową składką, ale daje prawo do świadczeń chorobowych w przypadku niezdolności do pracy. Należy pamiętać, że wysokość składek ZUS podlega corocznej waloryzacji, co oznacza, że kwoty te mogą ulec zmianie w kolejnych latach. Zawsze warto śledzić oficjalne komunikaty ZUS i konsultować się z doradcami podatkowymi lub księgowymi, aby mieć pewność, że wszystkie zobowiązania są prawidłowo realizowane.
Terminowe opłacanie składek
Niewątpliwie, terminowe opłacanie składek ZUS jest kluczowe dla uniknięcia odsetek i ewentualnych problemów z urzędem. Zazwyczaj przedsiębiorcy mają czas na opłacenie składek do 10. lub 15. dnia następnego miesiąca, w zależności od tego, czy są płatnikami składek za siebie i za innych pracowników. Prawidłowe naliczenie i terminowe uregulowanie zobowiązań to podstawa stabilnego prowadzenia działalności gospodarczej.
